38 yaşındaki Antón Martínez, Amerika Birleşik Devletleri’nde bulaşıkçı olarak kazandığı maaştan her ay 200 doları Nikaragua’daki annesinin yanına göndermek için kenara ayırıyor.
Martínez keşke daha fazla olabilseydi ama yine de yeni ülkede kendine yer bulmaya ve göç borcunu ödemeye çalışıyor. Ailesine yaptığı aylık katkı, 2022’de Nikaragua’ya yapılan havalelerdeki %50’lik artışın bir parçasıydı; bu, analistlerin son iki yılda ABD’ye göç eden binlerce Nikaragualıya atfettiği büyük bir sıçrama.
Hükümet, 2021’in başlarından bu yana muhalefet seslerine yönelik baskıyı yoğunlaştırırken ayrılıyor, yüksek küresel enflasyon ailelerin satın alma gücünü etkiliyor ve evde iş fırsatları sınırlı kalıyor.
Nikaragualıların ABD’ye gelişlerindeki bu artış, Ocak ayında Biden yönetiminin sığınma dilekçesi vermek için önce çevrimiçi kayıt yaptırmazlarsa onları sınırda geri çevirmeye başlayacağını açıklamasının bir parçasıydı. O zamandan beri sayıları hızla düştü.
Ancak 2021’in sonlarında gelen Martínez ve zaten orada bulunan diğerleri, geçen yıl eve gönderdikleri 3,2 milyar dolardan fazla parayla Nikaragua ekonomisini ayakta tutuyor.
Nikaragualı ekonomist Enrique Sáenz, geçen yılki büyük sıçramanın “yalnızca göçmenlerdeki orantısız artışla açıklanabileceğini” söyledi.
Saenz, göçün “(Başkan Daniel Ortega’nın) ana makroekonomik politikası ve ana sosyal politikası haline geldiğini” söyledi.
Ortega’nın giderek otoriterleşen hükümeti, ABD hükümetinden ve Avrupa’dan yaptırımlar aldı, ancak önlemler, ortalama Nikaragualılar için daha fazla ekonomik sıkıntıya yol açmamak için onun yakın çevresini ve yönetimindeki üyeleri hedef aldı.
Yine de, geçen Eylül’de sona eren mali yıl için ABD yetkilileri, Nikaragualılarla 163.000’den fazla karşılaşma kaydetti, bu da 2021 toplamının üç katından fazla. Karşılaşmalar Aralık ayında 35.000’den fazla kişiyle zirve yaptı ve ardından Ocak ayında 3.377’ye düştü.
Sebepler, ekonomik fırsat eksikliğinden siyasi muhaliflere ve muhalefet seslerine yönelik düpedüz zulme kadar değişir. Ortega, Nisan 2018’de patlak veren halk protestolarının ardından sert önlemler aldı. 2021’de ulusal seçimler öncesinde baskıyı artırdı.
Bu ayın başlarında, “teröristleri” yabancı sponsorlarına geri gönderdiğini söyleyerek 222 tutuklu muhalifi Washington’a giden bir uçağa bindirdi.
Geçen yıla kadar Kosta Rika, son yıllarda Nikaragualılar için birincil destinasyon olmuştu. Ancak küçük komşu ülkenin iltica sistemi bunalmış durumda, bekleyiş artık yıllara uzanıyor ve ekonomisi COVID-19 salgınından kurtulmak için mücadele ediyor. Kosta Rika Devlet Başkanı Rodrigo Chaves, ekonomik göçmenler tarafından suistimal edildiğini öne sürerek Aralık ayında cömert iltica sistemini sıkılaştırdı.
Bu faktörler, mesafeye rağmen ABD’yi daha çekici bir destinasyon haline getirdi. Ortega, göçten ABD yaptırımlarını sorumlu tutuyor.
Martínez’in durumunda, 2018’de hükümet karşıtı protestolara katıldığı ve her an tutuklanabileceğinden korktuğu için ayrıldı. “Annemi özlüyorum ve Nikaragua’yı seviyorum ama yapacak başka bir şey yoktu. Bir noktada bırakılacak ya da esir alınacaktı.”
Birçok kişi aynı karara vardı.
Nikaragua hükümeti geçen yılın sonlarında 17 Eylül ile 7 Ekim arasında 20.192 pasaport çıkardığını gösteren bir veri yayınladı. Başkentte, sakinler, pasaport başvurusunu işlemek için her gün aranan sınırlı sayıdan birini almak için kaldırımlarda kamp kurdu.
İş bulmak için okulu bırakmak zorunda kalan 28 yaşındaki üniversite öğrencisi Sabrina Gazol Moncada, kocasının ABD’ye seyahatinden bir ay sonra, Ekim ayında Nikaragua’dan ayrıldı.
“Verilmesi gerçekten zor bir karar çünkü sonunda ülkenizi, ailenizi, sizi destekleyen ve sizi seven insanları terk ediyorsunuz” dedi.
Gazol, otobüslerle yaya olarak kuzeye hareket etti ve 200 kişiyle birlikte yarı römorklara dolduruldu. Orta Amerika ve Meksika üzerinden üç hafta süren zorlu ve ürkütücü yolculuktan sonra Gazol, Teksas, Eagle Pass yakınlarında Rio Grande’yi geçti, Sınır Devriyesine teslim oldu ve sığınma talep sürecini başlattı.
Nikaragua’da “Ortega rejiminden olmayan insanlar tehdit ediliyor ve zulüm görüyor, ifade özgürlüğü yok” dedi.
ABD’ye geldiğinden beri eve para gönderememişti çünkü iltica başvurusunda bulunduğu için hâlâ çalışmak için izin bekliyordu.
“Nikaragua’da hükümet istediğini yapıyor ve herkes bir çıkış yolu arıyor” dedi. “Sonunda Nikaragua gençlerden yoksun kalacak, orası bir hayalet ülke olacak.”