Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron Perşembe günü parlamentodan uzak durmayı ve popüler olmayan emeklilik reformlarını sözde “49.3. Madde” adlı özel bir anayasal yetki aracılığıyla dayatmayı seçti.
Prosedür, geçmişte farklı hükümetler tarafından düzenli olarak kullanılmıştır. Ancak bu kez, emeklilik yaşının yükseltilmesine yönelik kitlesel halk muhalefeti nedeniyle çok fazla dikkat çekiyor ve çokça eleştiriye yol açıyor.
İşte özel gücün nasıl ve neden kullanıldığına bir bakış.
MADDE 49.3 NEDİR?
Fransız Anayasası’nın 49. maddesinin 3. paragrafı, hükümetin bir kabine toplantısında müzakere edildikten sonra parlamentonun alt kanadı olan Ulusal Meclis’te oylama olmaksızın bir yasa tasarısı geçirebileceğini öngörmektedir.
Buna cevaben, milletvekilleri 24 saat içinde gensoru önergesi sunabilirler. Önerge, sandalyelerin yarısından fazlasının onayını alırsa, metin reddedilir ve hükümet istifa etmek zorunda kalır.
Değilse, tasarı kabul edilmiş sayılır ve yasalaşır. Anayasa 1958’de yapıldığından beri, 1962’de sadece bir gensoru önergesi başarılı oldu.
ÖNLEM GEÇMİŞTE KULLANILDI MI?
Özel yetki daha önce mevcut Başbakan Elisabeth Borne tarafından bütçe yasa tasarılarını geçirmek için on kez kullanılmıştı. Başkan Emmanuel Macron’un merkezci ittifakı geçen yılki parlamento seçimlerinde çoğunluğunu kaybederek onu siyasi manevra yapmaya zorladı.
Pek çok hükümet, çoğunlukla 1970’lerin ortalarından beri, bir yasa tasarısının kabul edilmesini hızlandırmak ve parlamento çoğunluğunun desteğine sahip olmayan bir önlemi dayatmak da dahil olmak üzere çeşitli nedenlerle bunu kullandı.
Macron’un selefi François Hollande döneminde, 49.3. Madde, bir grup muhalifin art arda iki yasa tasarısına itiraz ettiği, o zamanki iktidardaki Sosyalist Parti içindeki güç mücadelesinin ortasında kullanıldı.
BAŞKANLIK YETKİLERİ
Fransa’nın güçlü başkanlık yetkileri, General Charles de Gaulle’ün 1958’de kurduğu Beşinci Cumhuriyet boyunca istikrarlı bir siyasi sisteme sahip olma arzusunun bir mirasıdır.
Parlamentoya karşı sorumlu olan cumhurbaşkanı tarafından atanan başbakandır.
Madde 49.3, hükümetin görüşlerinin yasama yetkisine göre öncelikli olmasına izin verir. Yine de eleştirmenler, bunu demokratik tartışmaya zarar veren acımasız bir prosedür olarak kınıyorlar. Son kamuoyu yoklamaları da Fransızların çoğunluğunun prosedüre karşı olduğunu gösterdi.